Kerkenbeleidsplan

Kerken zijn al eeuwenlang een belangrijk deel van ons dorpsbeeld. Door veranderende tijden worden veel kerkgebouwen minder gebruikt. Daarom verplicht de Vlaamse Overheid elke gemeente om een kerkenbeleidsplan op te stellen. Wortegem-Petegem heeft dit plan recent geactualiseerd om de toekomst van de drie actieve parochiekerken te waarborgen.

Kerken zijn niet enkel religieuze ontmoetingsplekken waar mensen samenkomen om de eucharistie, een huwelijk of een begrafenis bij te wonen. Veel van die kerken zijn ook cultureel of architecturaal (beschermd) erfgoed of hebben een grote historische of emotionele waarde voor de gemeenschap. Tegelijkertijd staan steeds meer kerkgebouwen onder druk door veranderende maatschappelijke en religieuze ontwikkelingen. Steeds minder mensen nemen actief deel aan het kerkelijke leven, wat leidt tot onderbenutting van veel kerkgebouwen. Daardoor rijst de vraag: hoe gaan we in de toekomst met deze waardevolle gebouwen om? Het antwoord vinden we in een kerkenbeleidsplan.

De Vlaamse Overheid verplicht elke gemeente om vanaf 2025 een goedgekeurd kerkenbeleidsplan te hebben. Dit is een strategisch toekomstplan voor de kerkgebouwen in de gemeente. Het plan bevat een beschrijving van de kerkgebouwen: hun erfgoedwaarde, de staat van het gebouw, de ligging, de eigendom en het huidig gebruik. Daarnaast bevat het ook een plan voor de toekomst: hoe willen we de kerken in de komende jaren gebruiken en hoe zullen we dat aanpakken?

In 2017 werd het eerste kerkenbeleidsplan voor Wortegem-Petegem goedgekeurd. Om dit plan op te maken, werkte het gemeentebestuur samen met het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC), het centraal kerkbestuur (CKB), de vijf kerkfabrieken, het parochieteam, de adviesraden en de politieke fracties. Het werd een uitgebreid document met een gedragen toekomstvisie over de vijf parochiekerken die onze gemeente toen telde.

Intussen is er veel veranderd. Twee van de vijf kerken werden de voorbije jaren namelijk herbestemd: De O.L.V.-Geboorte en Sint-Rochuskerk in Wortegem werd in 2022 onttrokken aan de eredienst, en krijgt een nieuwe toekomst als polyvalente gemeenschapszaal “De Zonnebloem”. De Sint-Amanduskerk in Ooike werd in 2023 ontwijd en kreeg een nieuwe bestemming als thuisbasis van de Heemkundige Kring Bouveloo. Het gebouw draagt voortaan de naam “Het Erfgoedhuis”.

Het bestaande kerkenbeleidsplan was dus toe aan een update. Omdat we konden voortbouwen op het door de burgerlijke en kerkelijke werkgroepen grondig voorbereide plan uit 2017, hoefden we niet van nul te beginnen. In het voorjaar van 2025 werd daarom gekozen voor een kleinere stuurgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van het gemeentebestuur, het CKB en de kerkbesturen. Zij herbekeken het plan, actualiseerden het waar nodig en dachten samen na over de toekomst van de drie nog actieve parochiekerken in onze gemeente.

Daarbij werd rekening gehouden met het pastorale plan van de Heilige Thomasparochie Kruisem – Wortegem-Petegem en met de visie van het gemeentebestuur. Dit leidde tot een duidelijke beslissing: in de komende jaren wordt er niet actief gezocht naar nieuwe bestemmingen voor de drie resterende parochiekerken. Dat betekent echter niet dat er niets kan veranderen. Als er zich in de toekomst een waardevolle kans of een interessant initiatief aandient, dan zal een werkgroep met mensen van de parochie, de betrokken kerkfabriek en de gemeente, die piste grondig verkennen.

De Sint-Martinuskerk in Petegem blijft de ankerkerk van de gemeente. Hier komen gelovigen elke zondag samen om de eucharistie te vieren. Daarnaast vinden er ook liturgische gelegenheidsvieringen plaats zoals doopsels, huwelijken en uitvaarten – momenten waarop mensen samenkomen rond het geloof en het leven. In de Sint-Pietersstoelkerk in Moregem en in de Sint-Mauruskerk in Elsegem worden geen wekelijkse eucharistievieringen meer gehouden. Deze kerken zetten wel hun deuren open voor gelegenheidsvieringen.

Het vernieuwde kerkenbeleidsplan focust vandaag vooral op valorisatie. Dit betekent dat een kerkgebouw, naast liturgie en momenten van bezinning, ook openstaat voor andere activiteiten die de waarde van de kerk op verschillende manieren versterkt. Denk aan culturele, sociale en (kunst)historische initiatieven, zoals tentoonstellingen, lezingen, een klein concert of zelfs een yogales. Maar ook aan een vergadering of repetitie van een lokale vereniging of een buurtactiviteit van de lokale gemeenschap. De mogelijkheden zijn talrijk, maar alles gebeurt wel steeds in overleg en met respect voor de religieuze betekenis van het gebouw. Dit gebeurt vandaag al in deze drie parochiekerken. Ze worden – met respect voor hun rol als plek van bezinning en geloof – occasioneel gebruikt voor activiteiten die mensen samen brengen en een zinvolle invulling geven aan het gebouw. Zo blijft de kerk niet alleen een plaats van geloof, maar ook een levendige plek waar mensen elkaar ontmoeten en waar het kerkgebouw op een waardevolle manier een rol blijft spelen in onze samenleving.

Op 22 mei 2025 keurde de gemeenteraad het geactualiseerde kerkenbeleidsplan voor de gemeente Wortegem-Petegem goed.

Klik hier om het kerkenbeleidsplan te lezen.

Het ligt ook ter inzage op het gemeentehuis, waar je – na afspraak – terecht kan bij de dienst Secretariaat (T 056 68 81 44).