Initiatiefrecht om een coalitie te vormen

Om de gemeente te besturen, heb je een meerderheid of coalitie nodig. Dit tenzij er een absolute meerderheid is. Nieuw is dat er nu regels zijn over de coalitievorming. Het decreet lokaal bestuur legt de volgorde vast welke persoon van welke partij als eerste het initiatief zal nemen na de verkiezingen om de coalitiegesprekken te openen. Het doel daarvan is een meerderheid vinden in de gemeenteraad om de gemeente te besturen. 

De stemmenkampioen van de grootste lijst krijgt na de lokale verkiezingen het initiatiefrecht om een meerderheid te vormen. Deze verkozene krijgt 14 dagen de tijd om een meerderheid te vormen vanaf de dag die volgt op de dagtekening van het proces-verbaal van de verkiezingen. Valt de einddatum echter op een zaterdag, een zondag of een wettelijke of decretale feestdag dan wordt de termijn overeenkomstig artikel 291 van het decreet Lokaal Bestuur verlengd tot en met de eerstvolgende werkdag.

Wie aan zet is wordt bepaald door het formulier G86 dat deel uitmaakt van het PV van de verkiezingen. 

Meer info hierover vind je ook op Initiatiefrecht | Vlaanderen.be.

Hieronder vind je meer details over hoe dit loopt, wie het initiatiefrecht heeft en tot wanneer dit loopt. De algemeen directeur zal op deze webpagina op maandag 14 oktober 2024 in de ochtend melding maken van de startdatum en  wanneer het initiatiefrecht eindigt (en ook wanneer het eventueel overgaat op de volgende). Bij overgang van het initiatiefrecht zal de algemeen directeur de betrokkene ook persoonlijk inlichten.

Houder initiatiefrecht (naam/fractie)	Startdatum	Is geëindigd op
Luc Vander Meeren - Team Burgemeester	14 oktober 2024	22 oktober 2024 - voordrachtakte van schepenen werd ingediend door de houder van het initiatiefrecht

Wie?

De stemmenkampioen van de grootste lijst krijgt als eerste het initiatiefrecht, en wordt als het ware een 'lokale formateur'. Dat betekent:

1. Eerst kijken naar de grootste lijst.
   Dat is de lijst met het hoogste stemcijfer, dus met meeste geldige stembiljetten. Of met andere woorden: de lijst waaraan de meeste mensen hun stem gaven. Het maakt niet uit of die lijst een stem kreeg op basis van lijststem en/of voorkeurstem(men).
2. Daarna binnen de grootste lijst kijken naar de stemmenkampioen van die lijst.
   De stemmenkampioen is de verkozene met het hoogste aantal naamstemmen (of anders gezegd: de meeste voorkeurstemmen). Dat is niet noodzakelijk de lijsttrekker.

Volgorde

Het initiatiefrecht komt eerst toe aan de stemmenkampioen van de grootste lijst. Lukt het niet om een coalitie te vormen, dan gaat het initiatiefrecht naar de stemmenkampioen van de op één na grootste lijst. En zo verder. Het initiatiefrecht gaat naar de volgende stemmenkampioen:

• als na veertien dagen geen gezamenlijke akte van voordracht (voor de schepenen) is ingediend door de houder van het initiatiefrecht;
• als een verklaring van afstand is ingediend door de persoon die het initiatiefrecht heeft (dus voordat de periode van veertien dagen afgelopen is).

Einde initiatiefrecht

De procedure van het initiatiefrecht stopt als:

• een gezamenlijke akte van voordracht ingediend wordt door de persoon die op dat moment het initiatiefrecht heeft;
• of elke houder van het initiatiefrecht dit recht heeft uitgeput;
• of er nog geen gezamenlijke akte van voordracht ingediend is op de derde dag voor de installatievergadering van de gemeenteraad.

Wie wordt burgemeester?

De verkozene met de meeste naamstemmen van de grootste coalitiefractie wordt de burgemeester. De gemeenteraad kan dus niet langer via een akte van voordracht een burgemeester voordragen. Deze verkozene legt tijdens de installatievergadering de eed af als aangewezen-burgemeester. De gemeenteraad stelt nadien de Vlaamse Regering in kennis van de eedaflegging. Vervolgens wordt het benoemingsproces opgestart.